03.11.2016 A.Ü.İ.F. Ankara
Çağdaş Kelam, Kronolojik Olarak Teolojik Tartışmalarla Başlayan Metodolojik Hadis İncelemelerinden Niçin El Etek Çekti?
Tarihi Arka plan:
1. Hadis Araştırma ve İncelemelerinde kronolojik olarak Ehl-i Hadis mi yoksa Ehl-i Re’y mi öncü role sahipti (Sahabe, tabiûn döneminde ve İslam Düşüncesinin teşekkül devrinde isnat tenkidi mi metin tenkidi mi önceydi?).
2. Hadis İnceleme ve araştırmaları gerçekten teolojik tartışmalar olarak mı başladı?.
3. Ehl-i Hadis Ehl-i Re’y ayrımına sosyo-kültürel yaklaşım denemesi(Ehl-i hadis içe Ehl-i Re’y ise dışa yönelik çabalar mıdır?).
4. Ehl-i Re’y kavramının içeriğine dair çağdaş araştırmaların sonuçları (Hem Klasik hem de Çağdaş dönemde Hanefiler, Malikiler, Zeydiyye, Usulî İmamiler, Mutezile ve İbadiyye, Kur’an ve eleştirel akıl merkezli bir koalisyonun bileşenleri olarak kabul edilebilirler mi?).
5. “Usul-i Fıkıh’ta mezhep olmaz” şeklindeki bir tespitteki gerçeklik payı nedir? Benzer bir cümle Usul-i Din/Kelam açısından da kurulabilir mi?
Tematik Yaklaşımlar:
6. Usul (Usulu’d-Dîn ve Usulu’l-Fıkh) geleneğinde Hadise dair metodolojik katkıların mahiyeti.
7. Usul (Usulu’d-Dîn ve Usulu’l-Fıkh) geleneğinin Hadise dair metodolojik katkılarının Orijinalitesi (Metodoloji’nin ayrılmaz bir parçası olarak rivayetlerin epistemolojik değeri meselesi – mesela Ebu Hanife, Ebu Yusuf, es-Serahsi, ed-Debbusi, Fahruddin er-Razi ve İbn el-Humam örnekleri-).
8. Usul (Usulu’d-Dîn ve Usulu’l-Fıkh) geleneğinin Hadise dair metodolojik katkılarının Ehl-i Hadis geleneğindekilerle mukayesesi.
9. Usulu’d-Dîn / Kelam Geleneğinde teori-pratik uyumu meselesi(Pratik teoriyi aşıyor!).
10. Usulu’d-Dîn / Kelam Geleneğindeki Hadis perspektifinin çağdaş tartışmalarla ilgisi (Güdük kalan epistemolojik boyuta klasik-çağdaş Kelam’ın potansiyel katkısı).
Gelecek Projeksiyonu: Varsayımlar ve Teklifler
11. On dört asırdan beri devam eden Hadis/Sünnet etrafındaki tartışmaların bilançosu: Müzmin bir kabızlık ver tıkanıklık.
12. Çağdaş Hadis-Sünnet tartışmaları eskisine benzer şekilde iki ana akım (Ehl-i Hadis’in devamı geleneksel muhafazakar ulema ile Ehl-i Re’y’in devamı yenilikçi eleştirel ulema) arasında gerçekleşmeye devam ediyor, ama ne yazık ki Çağdaş Kelam bu alanda yerini belirlemede oldukça isteksiz davranıyor.
13. Çağdaş kelam geleneği bu tartışmaların göbeğinde mi periferisinde mi, tamamen dışında mı olmalı?
14. Çağdaş kelam çağdaş usul-i fıkıh geleneğiyle birlikte bu tartışmalara metodolojik ve epistemolojik derinlik getirebilecek potansiyellere sahiptir.
15. İki ana akım (Ehl-i Hadis ve onların devamı geleneksel muhafazakar ulema ile Ehl-i Re’y ve onların devamı yenilikçi eleştirel ulema) arasındaki ilişkinin çatışma ve dışlama ilişkisi olmaktan çıkarılarak, karşılıklı diyalog ve işbirliği ilişkisine çevrilmesinde, polemikten diyaloga geçilmesinde, “Yaratıcı gerilim” anlayışının yaygınlaşmasında çağdaş kelamın potansiyelleri.
16. Kur’an araştırmaları alanında tefsircilerin ve Sünnet/Hadis araştırmaları alanında Hadisçilerin tekelinin kırılmasında Usul-i Fıkıh ile birlikte Usul-i Din’in /Çağdaş Kelam’ın hayati bir rol oynaması mümkün, hatta zorunlu görünmektedir.
17. CEVAP BEKLEYEN SORU: Çağdaş kelam, çağdaş hadis araştırmaları ve tartışmaları alanında boy gösterebilecek mi?